Bạn biết không, nếu bạn từng thử trồng sầu riêng từ hạt – nhất là giống Monthong – thì chắc hẳn bạn cũng đã từng thất vọng vì cây lên chậm như rùa bò, mà tỉ lệ cho trái ngon thì hên xui, chẳng khác nào chơi code roblox lụi vậy. Tôi đã từng nghĩ “cứ trồng đại đi, tự nhiên sẽ lo”, nhưng không, ghép cây mới là bước ngoặt. Từ khi chuyển sang ghép – ở một vườn ươm nhỏ ngay sát chân núi ở miền Đông Nam Bộ – năng suất vườn nhà tôi tăng thấy rõ, mà lại đúng mùa, đúng giống, đỡ cực đủ đường.
Vậy nên, nếu bạn là nông hộ đang loay hoay tìm cách ghép sầu riêng sao cho cây giống mạnh, tỉ lệ sống cao, và không bị lệch mùa thu hoạch, thì bạn đang đi đúng hướng. Trong bài này, tôi sẽ chia sẻ với bạn những kỹ thuật ghép cây sầu riêng sát thực tế nhất – những gì tôi đã học được từ chính đất ruộng, chứ không phải sách vở. Giờ thì cùng bắt đầu nào…
Thời điểm ghép cây sầu riêng tốt nhất ở miền Nam
Bạn biết không, có một năm tôi lỡ tay ghép sầu riêng ngay đầu mùa mưa – nghĩ đơn giản rằng “mưa nhiều, đất ẩm, cây chắc khỏe hơn”. Nhưng kết quả thì… thôi khỏi kể. Nước mưa dầm dai khiến vết ghép bị úng, cây non yếu xìu, tỉ lệ sống rớt thê thảm. Từ đó tôi rút ra một điều: ghép vào đúng thời điểm quan trọng không thua gì kỹ thuật ghép.
Ở miền Nam – đặc biệt là khu vực TP.HCM và các tỉnh lân cận – tháng 3 đến tháng 5 là “thời điểm vàng” để bạn bắt đầu ghép cây sầu riêng. Lúc này, mùa khô vẫn đang ổn định, ánh sáng dồi dào, độ ẩm không khí dao động vừa đủ (thường 60–70%), giúp vết ghép mau liền mà không bị úng nước.
Bạn cũng nên tranh thủ trước khi mưa đầu mùa đổ xuống – vì một cơn mưa trái mùa thôi cũng đủ làm hỏng cả lô cây giống bạn chăm suốt mấy tháng. Tôi thì hay kiểm tra dự báo thời tiết, canh đúng tuần khô ráo nhất để ghép – hơi kỳ công chút, nhưng hiệu quả lắm.
Vậy nên, nếu bạn đang lên lịch ghép cây ăn trái, hãy ưu tiên khoảng tháng 3–5, khi thời tiết “chịu chơi” nhất. Ghép đúng mùa, bạn sẽ thấy cây bật mầm nhanh, vết ghép liền đẹp, mà sau này ra vườn nhìn cũng sướng con mắt hơn hẳn.
Chuẩn bị gốc ghép và mắt ghép: Chọn đúng giống – nửa chặng đường đã thắng
Bạn à, tôi từng chủ quan, nghĩ “sầu riêng nào chẳng là sầu riêng”, nên cứ lấy đại giống trong vườn làm mắt ghép. Kết quả? Sau 2 năm, cây lên thì có lên đấy, nhưng đến lúc trái đầu tiên chín thì… không ai mua. Thị trường không chuộng, lại thêm bệnh thối rễ tái phát do gốc yếu, đành nhổ bỏ. Một bài học nhớ đời.
Giờ thì tôi kỹ lắm. Gốc ghép phải khỏe, kháng bệnh tốt, thường là cây con được ươm từ hạt giống Ri6 hoặc Monthong. Hai giống này bền rễ, chịu đất kém thoát nước, hợp với điều kiện ở miền Nam – nhất là khu vực như TP.HCM, Đồng Nai, Bến Tre. Còn về mắt ghép, tôi ưu tiên lấy từ cây mẹ sạch bệnh, đang cho trái ổn định, có thể kiểm tra trực tiếp năng suất, chất lượng trái.
Nếu bạn hướng đến xuất khẩu hoặc thị trường cao cấp, có thể cân nhắc Musang King, nhưng nhớ là giống này “khó chiều”, từ đất đến cách chăm đều phải bài bản hơn. Còn nếu làm cho thị trường nội địa, tôi thấy Ri6 vẫn là lựa chọn “vừa miếng” – dễ trồng, dễ bán, và giá ổn định.
Tóm lại, bạn chọn đúng giống, kỹ từ đầu, thì đã tránh được ít nhất 70% rủi ro sau này. Đừng tiếc thời gian bước đầu – đó là vốn đầu tư cho cả vườn sầu riêng tương lai của bạn đấy.
Dụng cụ và vật liệu ghép: Làm nghề thì đừng tiếc đồ nghề, bạn nhé
Tôi từng nghĩ đơn giản lắm: chỉ cần con dao bén là ghép được sầu riêng rồi. Nhưng không phải đâu. Sau mấy vụ ghép thất bại vì vết cắt không ngọt, băng quấn không dính, keo thì khô nứt sau vài hôm nắng… tôi mới thấy, dụng cụ tốt là nửa thành công.
Dưới đây là những món tôi luôn mang theo trong giỏ đồ nghề khi đi ghép cây – không thiếu món nào:
- Dao ghép chuyên dụng: Lưỡi bén, mỏng, không rỉ. Tôi thường sát khuẩn bằng cồn 90 độ trước khi ghép từng cây. Dao cùn là “kẻ thù số một” của tỷ lệ sống.
- Băng ghép hoặc nilon PE mỏng: Loại dẻo, trong suốt, quấn chặt mà vẫn thoáng khí. Bạn nên tránh loại quá dày, cây khó thở lắm.
- Keo liền sẹo: Bôi kín vết cắt giúp chống khô và vi khuẩn xâm nhập. Nhất là mùa nắng gắt, không có keo là vết ghép dễ “nổ bung” lắm.
- Thuốc kích thích ra rễ và liền mô: Tôi dùng loại sinh học, hòa loãng rồi phun nhẹ sau 3–5 ngày ghép. Có dùng, bạn sẽ thấy mắt ghép “bật mầm” nhanh hơn rõ.
Một mẹo nhỏ nữa: chuẩn bị sẵn khăn sạch và nước rửa tay. Nhìn thì đơn giản, nhưng tôi từng để đất dính tay rồi chạm vào vết ghép – kết quả là nhiễm nấm toàn bộ lô cây giống. Không đáng.
Tóm lại, bạn càng kỹ ở khâu chuẩn bị này, thì sau đó càng đỡ nhọc công. Dụng cụ tốt không chỉ giúp bạn ghép nhanh, mà còn nâng tỷ lệ sống lên hẳn – điều mà mỗi lần thất bại, tôi lại tiếc mãi…
Các phương pháp ghép cây sầu riêng phổ biến: Mỗi cách một kiểu, chọn đúng mới nên chuyện
Bạn biết không, tôi từng thử gần như đủ kiểu cách ghép sầu riêng – không phải vì ham thử, mà vì… ban đầu ghép mãi không sống. Sau này mới nhận ra: mỗi phương pháp có điểm mạnh riêng, phải chọn sao cho hợp giống, hợp cây, hợp thời tiết nữa. Dưới đây là 3 phương pháp tôi đã từng áp dụng nhiều lần, và rút ra vài điều muốn chia sẻ với bạn:
- Ghép nêm (ghép chẻ đôi)
Đây là kiểu tôi dùng nhiều nhất – đơn giản, dễ thao tác, phù hợp cho cây gốc to hơn mắt ghép. Nếu bạn chọn giống Monthong hay Ri6 thì phương pháp này khá lý tưởng. Nhưng lưu ý: vết cắt phải ngọt, đều tay. Tôi từng ghép nêm bằng dao cùn, kết quả là… cây lụi mất tiêu. - Ghép mắt ngủ
Ưu điểm là thẩm mỹ cao, cây sau ghép đẹp, ít sẹo. Nhưng bạn phải chọn đúng thời điểm – khi gốc đang “ngon ăn”, tức là đang lên nhựa tốt. Tôi chỉ dùng cách này khi cần số lượng lớn, và có thời gian chăm tỉ mỉ từng cây. Đổi lại, tỷ lệ sống nếu làm đúng kỹ thuật thì khá cao. - Ghép áp
Cách này nghe hơi “của hiếm” với nhà vườn hiện đại, nhưng tôi thấy vẫn hữu ích trong một số tình huống – nhất là khi bạn có sẵn cây mẹ và cây con đang sinh trưởng song song. Hai thân cây được buộc sát lại, cho đến khi liền mô rồi mới cắt. Rất an toàn, gần như 90% sống – chỉ hơi mất thời gian.
Mỗi phương pháp đều có cái hay riêng, nhưng điều quan trọng nhất vẫn là tay nghề và sự kiên nhẫn của bạn. Đừng ngại thử, và đừng nản nếu lần đầu chưa thành. Tôi cũng từng thất bại cả trăm mắt ghép trước khi hiểu ra mình sai ở đâu. Ghép cây cũng như làm bạn với đất – cần thời gian và sự chân thành.
Theo dõi thêm thông tin Bảng giá sầu riêng mới nhất tại Banggianongsan.com
Chăm sóc cây sau khi ghép: Giai đoạn sống còn quyết định thành – bại
Bạn biết đấy, ghép cây chỉ là nửa chặng đường. Tôi từng chủ quan sau khi ghép xong, nghĩ “thế là xong việc” rồi để cây tự lo — và rồi mất trắng cả mẻ. Về sau, tôi mới hiểu: giai đoạn sau ghép là lúc cây yếu nhất, cần được nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa. Đặc biệt là ở miền khí hậu nóng như TP.HCM, chăm không khéo là toi.
Dưới đây là những việc tôi luôn làm để tăng tỷ lệ sống và giúp cây bật mạnh sau ghép:
- Che nắng bằng mái nilon trắng đục hoặc lưới lan 50%
Bạn cần tránh nắng gắt trực tiếp trong 7–10 ngày đầu. Ánh sáng tán xạ giúp vết ghép không bị khô rát. - Tưới ẩm bằng phun sương nhẹ, sáng – chiều
Tôi dùng bình phun tay loại mịn, không xịt mạnh. Mục tiêu là giữ độ ẩm không khí, không làm động vết ghép. - Kiểm tra bệnh nấm, dùng thuốc nếu cần
Tôi hay pha loãng thuốc nấm sinh học (như Trichoderma) và quét nhẹ gốc, tránh bị thối cổ rễ. Đừng chờ cây vàng lá mới chữa – muộn rồi. - Bón nhẹ phân hữu cơ vi sinh sau 10–15 ngày
Chọn loại phân tơi, dễ tan, tôi thường trộn với đất mặt. Đừng bón sớm, cây chưa hồi sẽ bị sốc.
Một mẹo nhỏ tôi hay dùng: dán nhãn từng cây theo ngày ghép, để dễ theo dõi tiến trình từng lứa. Nhìn vậy thôi chứ giúp mình chủ động lắm.
Bạn cứ kiên trì, chăm kỹ 3 tuần đầu là cây sẽ bật mầm, lá non bung ra mướt rượt. Cảm giác lúc ấy, tin tôi đi, không gì sướng bằng.
Lưu ý khi ghép cây tại miền Nam: Làm chủ khí hậu, tránh mất trắng mùa giống
Bạn đang ở miền Đông Nam Bộ hay vùng lân cận TP.HCM? Vậy thì bạn cũng biết rồi đấy – thời tiết ở đây không phải lúc nào cũng chiều lòng người, nhất là khi đang trong mùa mưa. Tôi từng ghép cả trăm cây sầu riêng vào đúng tháng 6, trời đổ mưa 3 ngày liền, vết ghép úng nước, nấm tấn công, hơn nửa số cây chết queo… Nhìn mà xót ruột.
Vậy nên, nếu bạn đang sản xuất cây giống sầu riêng – đặc biệt là hướng tới thị trường xuất khẩu hoặc bán giá cao – thì chủ động điều chỉnh kỹ thuật theo khí hậu là chuyện sống còn.
Dưới đây là vài điều tôi rút ra được sau nhiều mùa “ăn đòn”:
- Tránh ghép vào cao điểm mùa mưa (tháng 6–9)
Độ ẩm cao + mưa bất chợt = vết ghép nhiễm nấm rất nhanh. Nếu buộc phải ghép, bạn nên làm trong nhà lưới kín, có mái che nilon hoặc lưới nhựa. - Điều chỉnh tưới – không phải cứ ẩm là tốt
Tôi dùng phun sương nhẹ, nhưng canh giờ rất kỹ – sáng sớm hoặc chiều mát. Đừng để nước đọng trên mắt ghép, dễ thối. - Chủ động phòng bệnh ngay từ đầu
Tôi thường pha thuốc trừ nấm sinh học nồng độ nhẹ và xử lý gốc ghép trước khi thao tác. Cây khỏe là nền tảng cho mô hình nông nghiệp bền vững – đặc biệt khi bạn làm lâu dài. - Theo dõi độ ẩm đất hằng ngày
Có năm mưa dầm kéo dài, tôi phải dùng rơm phủ gốc và xới mặt đất để thoáng hơn. Nhỏ thôi, nhưng hiệu quả rõ lắm.
Điều tôi học được là: càng làm nông nghiêm túc, bạn càng phải “chơi với thời tiết” một cách thông minh. Không thể ép khí hậu theo ý mình, nhưng bạn hoàn toàn có thể điều chỉnh kỹ thuật ghép để thích nghi – đó mới là bí quyết giúp nông hộ làm chủ cuộc chơi.
