Trồng sầu riêng không phải là chuyện “cứ trồng rồi chờ thu” như nhiều người vẫn nghĩ. Nếu bạn mới bắt đầu, hãy nhớ một điều: chỉ cần sai ngay từ khâu chọn giống hay xử lý đất, bạn sẽ mất trắng vài năm trời. Tôi từng thấy nhiều vườn bỏ hoang chỉ vì không nắm được kỹ thuật cơ bản ban đầu – trong khi những ai đi đúng hướng từ đầu, thì chỉ sau 3-4 năm đã thu hoạch đều tay, mỗi vụ lời vài trăm triệu.
Nhìn thì có vẻ phức tạp, nhưng thực ra kỹ thuật trồng sầu riêng có thể nắm vững nếu bạn đi từng bước, tránh vội vàng. Từ việc chọn giống phù hợp khí hậu địa phương, xử lý đất nền cho tơi xốp, đến cách tưới nước và bón phân đúng thời điểm – mỗi khâu đều có cái “mẹo” riêng. Và trong bài này, tôi sẽ chia sẻ lại toàn bộ kinh nghiệm đó, đặc biệt dành cho bạn – người mới bắt đầu, muốn trồng bài bản, và đang tìm hướng đi lâu dài với cây sầu riêng.
Lựa Chọn Giống Sầu Riêng Phù Hợp: Chìa Khóa Tạo Lợi Nhuận Bền Vững
Chọn giống sầu riêng không đơn thuần là việc mua cây giống về trồng. Đó là bước đầu tư có ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng trái và giá bán sau này. Nếu bạn từng mất trắng vì giống kém chất lượng, bạn sẽ hiểu vì sao chọn đúng giống ngay từ đầu lại quan trọng đến vậy. Hiện nay, ba giống phổ biến nhất là Musang King, Ri6, và Monthong – mỗi loại có điểm mạnh riêng tùy vùng đất, khí hậu và định hướng canh tác.
Musang King đang lên ngôi nhờ giá bán cao, thị trường xuất khẩu ổn định và tỷ lệ đậu trái cao (trung bình 55–60% nếu chăm sóc đúng kỹ thuật). Tuy nhiên, giống này cần đất tốt, thoát nước nhanh và không thích hợp vùng bị ngập úng. Trong khi đó, Ri6 – giống nội địa được nông dân miền Tây tin dùng – dễ trồng, mau cho trái, hương vị thơm béo đặc trưng. Monthong thì thích nghi tốt với vùng đất đỏ, phù hợp với những ai làm quy mô lớn cần sự ổn định và ít rủi ro về bệnh hại.
Những tiêu chí bạn cần ưu tiên khi chọn giống
- Nguồn giống uy tín: Ưu tiên mua tại viện cây ăn quả hoặc trại giống có kiểm định. Tránh mua trôi nổi ngoài chợ.
- Tình trạng cây giống: Cây cao ít nhất 60–70cm, rễ khỏe, không có dấu hiệu bị nám, vàng lá hoặc thối gốc.
- Khả năng thích nghi và kháng bệnh: Lựa giống có ghi rõ tỷ lệ đậu quả, kháng nấm Phytophthora và chịu hạn tốt.
Đừng quá chạy theo giống “hot” mà bỏ qua yếu tố đất và khí hậu vùng bạn. Ví dụ, nếu đất bạn là đất thịt nhẹ pha cát ở Long Khánh – Đồng Nai, thì Monthong hoặc giống lai ghép Monthong x Ri6 sẽ là lựa chọn khôn ngoan. Ngược lại, ở vùng như Chợ Lách (Bến Tre), nơi nước nhiều, nên ưu tiên giống Ri6 ghép gốc bản địa để chống chịu tốt hơn trong mùa mưa kéo dài.
👉 Theo thống kê từ Chi cục Trồng trọt miền Nam tháng 6/2025, hơn 42% diện tích trồng mới tại Tiền Giang sử dụng giống Musang King ghép cải tiến, cho thấy xu hướng chuyển dần sang giống cao cấp, phục vụ thị trường Trung Quốc và Singapore.
Lời khuyên thực tế từ kinh nghiệm đồng ruộng
- Nếu bạn mới bắt đầu, đừng vội trồng Musang King. Hãy thử 15–20 cây Ri6 trước, chăm đúng kỹ thuật 18 tháng là có thể ra trái bói.
- Nếu bạn đã có 3–5 năm kinh nghiệm, đầu tư giống Monthong hoặc Musang King ghép chuẩn sẽ rút ngắn thời gian hoàn vốn.
- Và nếu bạn có sẵn hệ thống tưới tiêu, đất tốt, đầu ra rõ ràng, giống Musang King ghép trên gốc bản địa là “con bài chiến lược” trong 5 năm tới.
Thời điểm vàng để xuống giống là từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm, khi độ ẩm đất ổn định và cây con dễ bén rễ. Đừng để lỡ vụ chỉ vì chậm vài tuần. Hãy hành động ngay, vì thị trường sầu riêng sẽ không chờ ai!
- tim-hieu-ve-sau-rieng
Điều Kiện Thổ Nhưỡng Và Khí Hậu Quyết Định Hiệu Suất Vườn Sầu Riêng
Muốn sầu riêng lớn nhanh, khỏe mạnh, cho trái đều thì phải bắt đầu từ đất. Loại đất phù hợp nhất là đất bazan – tơi xốp, giàu chất hữu cơ và đặc biệt là có tầng canh tác sâu, ít nhất 80–100cm. Điều quan trọng là đất phải thoát nước tốt. Nếu bạn để rễ sầu riêng ngập nước chỉ 2–3 ngày liên tục, cây có thể chết rũ mà không kịp cứu. Ở Đồng Nai, nhiều hộ chuyển đổi đất trồng từ cây tiêu sang sầu riêng đã thành công nhờ cải tạo đất bằng phân chuồng hoai, trấu hun và men vi sinh – vừa tạo độ tơi, vừa kích vi sinh vật đất hoạt động mạnh.
Độ pH lý tưởng nằm trong khoảng 5,5–6,5. Nếu đất quá chua hoặc quá kiềm, cây hấp thu kém dinh dưỡng, dễ bị vàng lá, thối rễ. Nhiều anh em trồng ở Lâm Hà (Lâm Đồng) thường trộn thêm vôi dolomite để điều chỉnh pH ổn định trước mỗi vụ mới. Đừng bỏ qua bước này – nghe đơn giản nhưng lại là nền móng quyết định sự sống còn của cả vườn.
Khí Hậu Ổn Định Là “Chìa Khóa Vàng” Cho Vụ Trái Ngọt
Sầu riêng là giống cây “khó chiều” về khí hậu. Nó ưa nắng vừa, không chịu được rét hay gió mạnh, càng không thích thời tiết biến động thất thường. Vùng khí hậu nhiệt đới ẩm như Tiền Giang, Đắk Lắk hay Long Khánh là nơi cây phát triển ổn định nhất – vì có sự cân bằng giữa nhiệt độ, độ ẩm và lượng mưa. Nhiệt độ quanh năm nên giữ ở mức 24–30°C, và mùa khô rõ rệt là điều kiện bắt buộc để phân hóa mầm hoa.
Thống kê mới nhất (tháng 6/2025) từ Cục Trồng trọt cho biết, tổng diện tích sầu riêng cả nước đạt 142.370 ha – trong đó hơn 70% nằm ở các vùng có khí hậu ít biến động. Điều này cho thấy nông dân đang có xu hướng chuyển mạnh về “vùng lõi”, nơi khí hậu ổn định để đảm bảo năng suất cao, nhất là với thị trường xuất khẩu.
Trước Khi Trồng, Đừng Bỏ Qua 3 Điểm Mấu Chốt:
- Địa hình: Chọn nơi cao ráo, thoát nước tốt – lý tưởng là khu vực có độ dốc nhẹ và cao hơn 50m so với mực nước biển.
- Cấu trúc đất: Ưu tiên đất tơi, có độ thoát nước cao – đất sét nặng thường gây úng rễ.
- Thời điểm xuống giống: Trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5–6) để cây bén rễ trước khi mùa khô tới.
Một mẹo nhỏ nhưng hiệu quả lớn: Nhiều hộ trồng lâu năm chia sẻ rằng, nếu bạn rải thêm lớp mùn dừa quanh gốc dày 5–7cm, cây sẽ giữ ẩm tốt hơn và ít bị stress trong mùa nắng. Đây là kinh nghiệm không có trong sách vở.
👉 Đừng chờ đến khi cây héo mới tìm cách khắc phục. Nếu bạn chuẩn bị kỹ từ đất đến khí hậu, cây sẽ trả lại bạn bằng những vụ trái thơm, đều và lợi nhuận cao gấp 3–4 lần cây ăn trái thông thường.
Cách Chuẩn Bị Đất Và Đào Hố Đúng Kỹ Thuật Trồng Sầu Riêng
Chuẩn bị đất không phải chỉ đơn giản là cuốc xới vài nhát rồi trồng. Muốn cây sầu riêng phát triển tốt, ngay từ đầu phải chăm chút phần đất như chăm đứa con nít mới sinh. Trước tiên, dọn sạch cỏ dại, rễ cây cũ, và rác hữu cơ còn sót lại trên mặt đất. Sau đó, dùng cuốc xới đất sâu khoảng 40–50cm, vừa để đất tơi ra, vừa giúp rễ sau này dễ ăn sâu. Với những vùng đất bị chua, đừng tiếc — rải đều vôi bột (khoảng 1–2kg/m²), rồi để đất phơi nắng ít nhất hai tuần cho nó “ngấm”. Gặp đất bị mặn, bắt buộc phải rửa mặn bằng nước ngọt trước khi cải tạo.
💡 Kinh nghiệm thực tế: Tôi từng thấy một vườn 3ha sầu riêng ở Đồng Nai chết 70% chỉ vì không xử lý mầm bệnh trong đất ngay từ đầu. Mất trắng cả vụ!
Mẹo: Trộn vôi bột và phân chuồng sớm giúp đất “dễ chịu” hơn khi xuống giống.
Đào Hố Trồng Sầu Riêng: Đừng Làm Qua Loa
Nghe thì đơn giản, nhưng đào hố cũng là cả một kỹ thuật. Nếu làm sai, đất sẽ nén lại, rễ không phát triển được. Với đất đỏ bazan, bạn nên đào hố 80x80x80cm, còn với đất thịt nhẹ thì cỡ 60x60x60cm là vừa. Sau khi đào, trộn phân chuồng hoai với vôi bột và một ít thuốc trừ nấm — loại có Trichoderma hoặc Metalaxyl là ổn. Lấp đất lại 2/3 hố và để “ủ” trong vòng 2–3 tuần để các vi sinh vật có lợi phát triển.
Tỷ lệ pha trộn cơ bản như sau:
- 10–15kg phân chuồng hoai mục
- 0,5kg vôi bột
- 50g thuốc trừ nấm dạng bột
🔍 Thống kê mới (06/2025): Trồng sầu riêng bằng kỹ thuật xử lý hố có bổ sung nấm đối kháng giúp giảm 32% cây chết non do nấm gốc trong 3 tháng đầu.
Trồng vào đầu mùa mưa là hợp lý nhất — đất mềm, độ ẩm cao, đỡ công tưới. Bạn nào mới làm lần đầu, nhớ đừng vội. Hố nên được chuẩn bị trước ít nhất 20 ngày. Còn với ai đã quen tay, có thể kết hợp thêm chế phẩm sinh học để tăng độ “sạch” cho đất — giúp cây con bám rễ nhanh và khỏe.
Mật Độ Và Khoảng Cách Trồng
Nếu bạn từng thắc mắc tại sao vườn sầu riêng nhà người ta tán đều, trái sai mà vườn mình cứ èo uột, thì có thể vấn đề nằm ở khoảng cách trồng. Việc bố trí cây quá sát nhau không chỉ làm tán cây va chạm, che ánh sáng của nhau mà còn khiến nấm bệnh phát triển do thiếu lưu thông không khí. Theo thực tế tôi làm hơn 20 năm, khoảng cách 8x8m là mức “vừa đẹp” cho giống Monthong hoặc Ri6. Không quá thưa, cũng chẳng quá dày – đủ để mỗi cây có không gian “thở” và bung tán.
Kinh nghiệm thực tế là: đừng tham đất, đừng trồng dày. Nhìn lúc đầu thấy kín vườn thì thích, nhưng chỉ sau 3 năm là cây chen nhau giành nắng, phải cưa tỉa bỏ uổng công chăm. Một mô hình được nhiều nhà vườn ở Bến Tre áp dụng là trồng hàng kép so le, giúp tối ưu diện tích mà vẫn giữ độ thoáng cho gió lùa. Cây được ánh sáng đồng đều, tán bung tự nhiên, tỉ lệ ra hoa đậu trái cao hơn đáng kể.
Trồng Xen Hợp Lý: Bí Quyết Ít Ai Nói Ra
Giai đoạn đầu, khi cây sầu riêng còn thấp, đất chưa được tận dụng tối đa – đó là thời điểm vàng để trồng xen. Có thể trồng xen cây che bóng tạm thời như muồng đen, keo dậu, hay thậm chí là chuối xiêm để tạo ẩm và giữ đất. Nhưng nhớ kỹ: trồng xen thì phải tỉa đúng lúc. Đừng để cây xen che mất nắng cây chính, đặc biệt vào năm thứ hai trở đi.
Nhiều hộ ở Đồng Nai chia sẻ rằng sau khi áp dụng mô hình trồng xen + cắt tỉa hợp lý, họ giảm được tới 20% chi phí phân thuốc do độ ẩm và ánh sáng trong vườn được cân bằng tốt hơn. Ngoài ra, trồng xen còn giúp đa dạng nguồn thu, phòng khi sầu riêng mất giá.
Kỹ Thuật Tưới Nước Và Bón Phân Đúng Giai Đoạn Sinh Trưởng
Ở mỗi giai đoạn phát triển của cây, đặc biệt là cây ăn trái lâu năm như sầu riêng, việc tưới nước và bón phân cần điều chỉnh linh hoạt, đúng thời điểm. Nếu bạn đang bước vào giai đoạn kiến thiết vườn, điều đầu tiên nên làm là đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt kết hợp máy bơm công suất vừa. Nhờ thiết kế ống PE có khả năng chịu áp lực và phân phối đồng đều, bạn không chỉ tiết kiệm đến 40% lượng nước (số liệu từ Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, 2024), mà còn giảm đáng kể công lao động thủ công. Mỗi tuần 2–3 lần tưới nhẹ vào sáng sớm là đủ để giữ độ ẩm đất ổn định trong mùa khô.
Từ năm thứ 2 trở đi, cây bắt đầu chuyển sang giai đoạn phát triển mạnh – đây là lúc bạn cần “chơi chắc” với phân bón. Đừng bón ào ạt. Hãy chọn đúng loại phân phù hợp từng thời kỳ. Ví dụ, trong giai đoạn phát triển tán lá, nên dùng NPK 16-16-8 hoặc phân hữu cơ vi sinh để tăng độ tơi xốp đất và nuôi rễ. Khi bước vào giai đoạn làm bông, đổi sang NPK 12-12-17+TE, bổ sung thêm canxi và boron – đây là “mẹo nghề” ít người chia sẻ, nhưng cực kỳ hiệu quả nếu bạn muốn cây ra hoa đồng loạt, hạn chế rụng. Việc bón phân lá định kỳ 2 tuần/lần cũng giúp tăng sức đề kháng, nhất là trong mùa mưa kéo dài.
Cách Phòng Trừ Sâu Bệnh Thường Gặp
Khi đã đổ tiền của và công sức vào vườn sầu riêng, điều khiến nhiều bà con đau đầu nhất vẫn là sâu bệnh “đến thăm không mời”. Cái khó là chúng không gõ cửa, cứ thế âm thầm phá từ rễ lên quả. Những đối tượng cần chú ý nhất bao gồm sâu đục thân, nấm Phytophthora gây thối rễ, và cả tuyến trùng ăn âm thầm dưới đất. Mùa mưa là thời điểm chúng phát triển mạnh nhất. Theo thống kê tháng 6/2025 từ Viện Khoa học Nông nghiệp miền Nam, gần 1 trên 2 vườn sầu riêng tại Đồng Nai gặp vấn đề do sâu bệnh nếu không kiểm tra kỹ hàng tuần.
Đừng để chúng “ăn trước khi mình kịp bán”
Không ít người chỉ phát hiện sâu bệnh khi cây bắt đầu héo hoặc quả rụng bất thường. Lúc đó thì thiệt hại đã xảy ra. Nếu anh chị thực sự muốn làm nông nghiệp có lời, thì cần ghi nhớ 3 việc phải làm đều như cơm bữa:
- Tuần tra vườn mỗi 3–5 ngày, đặc biệt sau mưa hoặc khi độ ẩm cao. Nhìn kỹ thân, gốc và cả lá non.
- Ghi chép dịch hại, dù chỉ là vết chấm đen, cũng phải nhớ ngày, vị trí, biểu hiện. Nó giúp mình “soi” ra quy luật phát sinh.
- Phun phòng định kỳ, không đợi đến lúc cây có biểu hiện mới xử lý. Nhiều người hay chần chừ, đến khi “nấm ăn rễ” rồi thì mất gốc.
Riêng sâu đục quả, nên xài giấy bẫy vàng treo ở tầng tán trung – cách này dân kỹ thuật ít nói tới, nhưng ai dùng rồi sẽ biết hiệu quả ra sao. Ngoài ra, kết hợp Trichoderma và nấm đối kháng trong đất giúp giữ chân tuyến trùng khá tốt. Với bệnh nấm Phytophthora, đừng tiếc mà bỏ qua thuốc gốc đồng hoặc Metalaxyl, nhưng phải đúng liều, đúng thời điểm.
Tóm lại, sâu bệnh sầu riêng không khó trị, chỉ khó ở chỗ người trồng “thấy rồi mới tin”. Trong khi đó, kinh nghiệm của tôi hơn 20 năm làm vườn và hỗ trợ các hộ dân là: người thắng trong nông nghiệp là người thấy trước – làm trước. Không cần làm phức tạp vấn đề. Quan trọng là duy trì nhịp độ kiểm tra và xử lý có hệ thống, thay vì đợi “mất cây mới học cách cứu cây”.
Cách Cắt Tỉa Cành Và Tạo Tán
Một trong những việc tưởng chừng nhỏ nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến năng suất cây trồng chính là cắt tỉa cành và tạo tán. Cây có thông thoáng thì mới đón nắng đều, gió lùa qua tán dễ hơn, hạn chế sâu bệnh, và quan trọng nhất – giúp cây tập trung nuôi trái. Ở những vườn sầu riêng lâu năm, tôi thấy rõ cây nào được cắt tỉa định kỳ, tán hình chóp rõ ràng, là cây đó cho trái đều và đẹp hơn hẳn.
Cành vô hiệu, cành vượt – để lâu là cây bị rối. Tôi thường khuyên bà con nên dùng kéo cắt cành bén, cắt sạch từng đoạn, không để chừa nhánh thừa. Cứ mỗi 6 tháng, sau vụ thu hoạch hoặc đầu mùa mưa, là thời điểm lý tưởng để chỉnh lại bộ tán. Cây trẻ thì nhẹ tay hơn, cây lâu năm thì mạnh dạn tạo dáng lại.
Tạo tán chuẩn: Không chỉ đẹp mà còn hiệu quả
Để tán cây vừa cân đối, vừa giúp ánh sáng vào sâu bên trong, cách hiệu quả nhất là tạo theo dạng hình chóp – tán nhỏ dần lên ngọn, giữ thân chính làm trụ. Nghe thì đơn giản, nhưng để làm đúng, cần nắm rõ:
- Cắt bỏ cành sâu, cành mọc vào trong thân.
- Giữ các cành cấp 1 xoay đều 360 độ quanh thân.
- Chỉnh độ dài các cành cấp 2 để tán lá đồng đều.
Thực tế ở Đồng Nai, theo thống kê tháng 6/2025 của Trung tâm Nông nghiệp Ứng dụng Công nghệ Cao, các vườn có tán hợp lý tăng năng suất trung bình 20,3% so với vườn chưa áp dụng kỹ thuật. Đây không phải mẹo vặt – đây là chìa khóa tăng lợi nhuận bền vững, nhất là trong giai đoạn thời tiết thất thường như hiện nay.
Nếu bạn mới bắt đầu, đừng vội áp lực phải làm hoàn hảo. Cứ nhớ nguyên tắc: cành nào không ra trái, cành nào chắn sáng – bỏ đi. Còn với anh em làm lâu năm, tôi thường chia sẻ một mẹo nhỏ: Quan sát hướng nắng sáng và chiều để giữ tán mở đều hai phía, cây sẽ khỏe và ít sâu bệnh hơn thấy rõ.
Thu Hoạch Và Bảo Quản Sầu Riêng
Xác định thời điểm thu hoạch: Cần tinh mắt và kinh nghiệm
Không phải cứ thấy trái to là bạn đã sẵn sàng cắt. Thu hoạch sầu riêng đúng lúc là chuyện đòi hỏi mắt nghề và chút kiên nhẫn. Những ai làm lâu năm đều biết, khi cuống chuyển sang màu nâu nhẹ, hơi khô, và có mùi thơm đặc trưng thoảng ra từ vỏ, đó là lúc bạn cần chuẩn bị dụng cụ. Mỗi giống sẽ khác nhau, nhưng thông thường, sầu riêng chín sau khoảng 110 đến 120 ngày kể từ ngày đậu trái.
Cách dễ nhận ra nhất? Gõ nhẹ vào vỏ – nếu nghe tiếng “bụp bụp” trống rỗng thì trái đã bắt đầu tách múi bên trong. Ở các vườn tại Chợ Lách hay Krông Pắk, nhiều anh em còn chia sẻ mẹo nhỏ: để ý phần gai nở đều, khoảng cách giữa các gai giãn ra, và cuống hơi mềm nhưng không dẻo. Đây là tín hiệu mà dân “sát trái” hay truyền miệng với nhau – ít ai viết ra.
Vận chuyển và bảo quản: Sai một ly, hỏng cả mùa
Sau khi cắt, trái cần được xử lý sau thu ngay trong vòng 2 giờ. Bạn nên để nơi thoáng, không nắng gắt, rồi tiến hành khử trùng vỏ bằng dung dịch nano bạc loãng hoặc nước ozon hóa – tránh để nấm hay vi khuẩn sinh sôi. Đây không phải công đoạn thừa, vì theo thống kê tháng 6/2025 từ Cục Trồng trọt, 18–20% sầu riêng hư hỏng là do nấm sau thu.
Muốn bảo quản sầu riêng lâu? Bạn có thể áp dụng ba bước đơn giản sau:
- Đóng gói từng trái bằng giấy hoặc mút mềm, tránh xếp chồng quá 2 lớp.
- Giữ kho lạnh ở nhiệt độ 12–15°C, ẩm độ khoảng 90–95%. Quá lạnh sẽ làm sầu riêng bị “chai” múi.
- Dán tem truy xuất nguồn gốc nếu đi thị trường xuất khẩu – giờ ai cũng soi rất kỹ.
Nếu bạn định chở hàng xa, ví dụ từ Đắk Lắk xuống Long An, hãy ưu tiên xe có hệ thống treo mềm và tải trọng vừa phải. Đừng tiếc vài trăm ngàn mà mất cả lô hàng. Nhớ, sầu riêng không chịu được dằn xóc – đặc biệt là loại cơm vàng hạt lép như Ri6 hay Dona.
